Selam! Üçüncü bölüm geldi. Yine Asya kıtasındayız. Bangladeş'te iki durağımız, İran'da bir durağımız ve üç farklı ürünümüz var: mat, kumaş ve halı. Hepsi zor koşullar altında, yörenin insanları tarafından yapılıyor. Doğadan esinlenerek ortaya çıkan motifler var ve doğa bulunan malzemelerin kullanıldığı ürünler var. Üretim sürecinde yine kadınlar çoğunlukta ve ortaya çıkan ürün insanlar için önemli bir geçim kaynağı. Dahası için yazıya göz atmalısın. 🍃
Keyifli okumalar!
Bangladeş | Sylhet geleneksel Shital Pati sanatı
Shital Pati, "murta" adıyla bilinen yeşil kamış şeritlerin bir araya getirilmesiyle dokunan, el yapımı bir sanat ürünüdür. Shital pati matı, Bangladeş'in her yerinde yatak örtüsü, oturma kilimi ve seccade olarak kullanılıyor. Kamış taşıyıcıları ve dokumacılar çoğunlukla Bangladeş'in büyük Sylhet şehrinin düşük rakımlı köylerinde yaşayan dokumacılardır fakat ülkenin diğer bölgelerinde de Shital Pati dokumacıları vardır. Süreçte kadınların emeklerinin daha çok olmasıyla beraber erkekler de kamışın toplanması ve işlenmesiyle dahil oluyor. Shital pati önemli bir geçim kaynağı, güçlü bir kimlik göstergesi ve özellikle ailecek yapılan bir iş. Aile bağlarının güçlenmesine ve uyumlu bir sosyal atmosfer oluşmasına yardım ediyor. Teknik uzmanlık sosyal prestij gerektiriyor ve pratik kadınlar dâhil, sosyal haklardan yoksun toplumları güçlendiriyor. Devlet yerel ve ulusal el sanatları fuarları aracılığıyla farkındalığı arttırıyor. Shital Pati toplulukları bunun etkili bir koruma ve aktarım olduğundan emin olmak ve güvenilirliği garanti etmek için kooperatif olarak güçlü bir şekilde organize oluyor. Koruma çabaları ilgili toplulukların doğrudan katılımını içeriyor ve uygulama öncelikli olarak zanaatkârların olduğu ailelerde nesilden nesile aktarılıyor.
Bangladeş | Geleneksel Jamdani dokuma sanat
Jamdani, Dhaka çevresinde zanaatkâr ve çıraklar tarafından örülen ince ve saydam pamuklu, canlı renkli desenleri olan bir kumaştır. Jamdani, desen karmaşasını yumuşak ve canlı renklerle birleştirerek oldukça rahat ve hafif bir görünüm ortaya koyuyor. Zanaat, aralıklı örgü tekniği kullanılarak direkt tezgahta yapılan motif zenginliğinden dolayı zaman isteyen ve iş gücü yoğun olan bir dokumadır. Kumaştan saris yapımı, Bengali kadınların evde ve yurt dışında giydiği asıl kıyafet, popüler olduğu için dokuma günümüzde yükselişte. Jamdani sari kıyafeti kimlik, saygınlık ve özü tanımanın bir simgesidir ve giyenlere kültürel kimlik ve sosyal uyum hissi verir. Dokumacılar mesleki bir kimlik geliştirirler ve arkalarında bıraktıkları mirastan çok gurur duyarlar. Birkaç usta dokumacı geleneksel Jamdani desenlerinin ve dokuma tekniklerinin taşıyıcısı olarak tanınırlar. Bilgiyi ve ve beceriyi disiplinlerine aktarırlar. Buna rağmen Jamdani dokuması öncelikli olarak evlerde ebeveynlerden çocuklarına aktarılır. İp eğirenler, ip kurutucuları, tezgahı hazırlayanlar, diğer destekleyici zanaatkârların uygulayıcıları ve dokumacılar, hep birlikte, güçlü bir birlik, kimlik ve devamlılık hissi ile birbirine yakından bağlı bir topluluk oluştururlar.
İran | Kashan'da geleneksel halı dokuma becerileri
Yıllardır dokuma halıların merkezi olan Kashan, 2/3'ünden fazla kadın halı dokumacısıyla birlikte neredeyse 1/3 oranında bir halı dokumacısı olan bir şehir. Süreç, çiçek, yaprak, dal, hayvan ve tarihten kesitleri içeren, var olan stiller arasından ayrıntılandırılmış bir tasarımla başlar. "Dar" olarak bilinen bir tezgahta örülen çözgü ve dokuma, pamuktan ya da ipektendir. Yığın, yün veya ipek ipliklerin karakteristik Farsi bir düğümle çözgüye düğümlenmesiyle oluşur. Sonrasında bir dizi örülmüş dokumalarla bir araya getirilir ve tarakla düzeltilir. Asimetrik dokuma olarak da bilinen Farsi dokuma örnek niteliğinde bir incelikle örülür ve böylece halının arkası da güzel ve eşit şekilde örülmüş olur. Kashan halılarının renkleri boya kökü, ceviz kabuğu, nar kabuğu ve asma yaprakları dâhil çeşitli doğal boyadan gelir. Kashan geleneksel halı dokuması becerileri kız çocuklarına çıraklık yoluyla anne ve büyük annesinin talimatlarıyla öğretilirken erkekler de çıraklık yoluyla tasarım, boyama, kırpma, tezgah kurma ve alet yapma gibi beceriler edinirler.
Bu yazıların kaynağı UNESCO'nun dünyadaki tüm toplumların yaşayan kültürlerini ve sürdürülebilir gelişmeyi odak noktasına alarak müzik, tekstil, dans, festival, aile, ritüel gibi birçok konu başlığında oluşturduğu Intangible Cultural Heritage adlı listede yer almaktadır. Bangladeş - Shital Pati, Bangladeş - Jamdani ve İran - halı dokuma dokumaları ile ilgili videoları izlemek için konu başlıklarına eklenmiş linklere tıklayabilirsin.
