Ne zaman Karadeniz hakkında bir şeyler gözüme takılsa önce büyük bir merak ve heyecan, ardından yaptığım araştırmalar sonucu gördüklerim ve okuduklarımdan hissettiğim bir şaşkınlık duygusu.
Bugün de bu postu yazarken aynı hisleri taşıyorum. Geçtiğimiz hafta keşfettiğim signsfromordu hesabı da müthiş bir ilham ve kaynakça oldu gelecek yazılar için. Ordu'nun tabela ressamlarını konu edinen hesap birçok farklı ressamın tabela çalışmalarına yer veriyor. Ali Saraç da bunlardan biri ve Karadeniz'in ilk tabela ressamı.
1916 yılında Rusların Trabzon'u işgal etmesiyle birlikte Ali Saraç'ın babası Bekir Saraç ailesiyle birlikte Ordu'ya taşınmıştır. İlk ve orta öğrenimini Ordu'da tamamlayan Ali'nin öğretmenleri onda çizim yeteneğini fark eden ilk kişiler olmuştur.
İlk işi askeri birliklerin kolluklarını ve küçük tabelaları tasarlamak ve yapmak olan Ali Saraç ilk dükkanını 1942 yılında Trabzon'da açıyor. İzlediğimiz bir belgeselde Ali Saraç'ın kızı Nilgün'ün anlattığına göre babası bir yere ailecek taşınmadan evvel ilk önceki tek başına gidip görmeyi tercih eden birisiymiş.
1940'ların sonunda da işi daha iyi öğrenmek için altın varak eğitimi almak üzere İstanbul'da Karaköy'deki Ermeni ustaların yanında çalışmıştır.
1942'de Trabzon'da ilk dükkanını açan Ali, ikincisini de Ordu'da açmıştır. 1964 yılında ailesiyle olan iletişimini kesmeden, her sene onları ziyarete gelerek on seneliğine dışarıdaki yenilikleri öğrenmek, tekniğini geliştirmek üzere Almanya'ya gider. Geri döndüğünde "işinin piri" ve lastik damga tekniğini öğrenmiş olarak tabela ressamlığı yapmaya devam etmiş, estetik değerlere özen göstererek oldukça detaylı bir şekilde tabela üretmeye yapmaya devam etmiştir ve oğlu da yanında çalışmıştır.
Yine bahsi geçen belgeselde oğlu Saadettin Bey'in anlatımlarından Ali Bey'in işi konusunda oldukça hassas olduğunu görmek oldukça mümkün. Ona getirilen işin sektöre göre de değişkenlik gösterdiğini göz önünde bulundurarak sac tabela üstüne fırçayla bir tipografi oluşturulduğu, ona uygun görseller çizildiği, montajının yapıldığı, kesilip biçildiği upuzun bir süreç düşünelim.
Saadettin Bey'in dediği gibi bilgisayarda bile olmayan yazı tipleri!
Teknolojinin sürekli hayatımızı ne kadar kolaylaştırdığından, her şeyin artık ne kadar kısa sürelerde hallolduğundan bahsediyoruz. Elbette teknolojinin arada mesafeleri kaldırması bizim size ve sizin bize ulaşmamızı sağlayan tarafı inkar edilemeyecek kadar güzel. Diğer taraftan bu üretim sürecinin insan emeği ve öğrenimini hiçe sayan bir sınıfa düşmesi de inkar edilemeyecek kadar inanılır gibi değil.
Her zamanki gibi zanaate ve zanaatkâre olan saygımız ve sevgimiz sonsuz. İyi ki bazı atılımlar gerçekleşmiş, minik cesaret kırıntıları bir araya gelmiş sınırları aşmış, potansiyel keşfedilmiş ve sürekliliği sağlanmış. Yoksa geçmişe baktığımızda neler görürdük tahmin etmesi güç.
KAYNAKÇA
Yorumlar
Eğitimin ve estetiğin önemini vurgulayan, tarihi bilgi için çok teşekkürler.
Gün, ay, yıl